Golija je planina smeštena u jugozapadnom delu Srbije, između Ivanjice, Novog Pazara i Raške. Ova planina je deo Dinarskog planinskog sistema i prostire se na površini od preko 750 kvadratnih kilometara. Sa svojim najvišim vrhom, Jankovim kamenom, koji doseže visinu od 1833 metra, Golija predstavlja jedan od najimpozantnijih prirodnih dragulja Srbije.
Zašto posetiti baš Goliju?
Golija je planina koja očarava svojom netaknutom prirodom i bogatstvom biljnog i životinjskog sveta. Ovo područje pruža jedinstveno iskustvo za sve ljubitelje prirode, avanturiste, ali i one koji traže mir i opuštanje. Evo nekoliko razloga zašto bi trebalo da posetite baš Goliju:
Sačuvana priroda
Golija je jedna od najšumovitijih planina u Srbiji, sa gustim šumama bukve, jele, smrče i planinskog javora koji su preživeli ledeno doba. Ove šume su dom za više od 100 vrsta ptica i sisara, uključujući i mrkog medveda. Zbog svoje izuzetne očuvanosti, Golija je proglašena parkom prirode 2001. godine i deo je rezervata biosfere Golija-Studenica pod zaštitom UNESCO-a.
Zdravstveni benefiti
Boravak na Goliji je poznat po svojim pozitivnim efektima na zdravlje. Planinska klima i čisti vazduh pogoduju osobama koje pate od bronhitisa, emfizema pluća i astme. Takođe, mnogi veruju da boravak na Goliji može pomoći osobama sa anemijom i drugim oboljenjima krvi.
Raznovrsne aktivnosti
Golija nudi širok spektar aktivnosti tokom cele godine. Zimi, ova planina postaje popularno skijalište sa stazama različitih težina, idealnim za sve nivoe skijaša. Tokom leta, Golija je savršena za planinarenje, biciklizam, ribolov i kampovanje. Tu su i mogućnosti za vožnju kvadova, konjičko jahanje i posmatranje ptica, što čini Goliju idealnim mestom za sve avanturiste.
Vodopadi Izbure
Vodopadi Izbure, smešteni na planini Golija kod sela Devići, predstavljaju jednu od najlepših prirodnih atrakcija ovog kraja. Vodopadi se formiraju na reci Izubra koja prolazi kroz guste šume i kanjone, stvarajući impresivne prizore i zvukove. Ovi vodopadi su prava oaza prirodne lepote, posebno tokom proleća kada su najbogatiji vodom.
Staza do vodopada je duga oko 5 kilometara i vodi kroz prelepe šume bukve i smrče. Staza je dobro obeležena i pogodna za planinare svih nivoa fizičke spremnosti. Putem možete uživati u mirisu šume, cvrkutu ptica i šumu vode koja se preliva preko stena. Na trasi se nalaze dva veća i nekoliko manjih vodopada, a najviši vodopad se obrušava sa visine od oko 20 metara.
Jezera na Goliji
Golija je poznata po svojim prelepim jezerima koja privlače brojne posetioce tokom cele godine. Ova jezera ne samo da doprinose prirodnoj lepoti planine, već nude i brojne mogućnosti za rekreaciju i opuštanje. Najpoznatija jezera na Goliji su Dajićko jezero, Nebeska Suza i Košaninova jezera.
Dajićko jezero
Dajićko jezero, poznato i kao Tičar jezero, smešteno je na severozapadnoj strani planine Golije, u selu Gleđica, na nadmorskoj visini od 1438 metara. Ovo jezero je jedinstveno po svom trouglastom obliku i specifičnoj tresavi koja ga okružuje. Tresava se ugiba pod nogama, pružajući posetiocima jedinstven osećaj dok šetaju oko jezera. Zanimljivo je da Dajićko jezero nema obalu već se voda iz jezera preliva u okolnu tresavu, čime se stvara specifičan ekosistem.
Zbog svoje velike nadmorske visine i specifičnog ekosistema, Dajićko jezero je pod zaštitom države kao prirodna retkost i spomenik geobotaničkog karaktera.
Za Dajićko jezero vezuju se i mnoge legende. Najpoznatija je legenda o svatovima koji su se u njemu utopili, zbog čega je jezero poznato i kao Svatovsko jezero. Druga legenda govori o čudovištu koje je izlazilo iz jezera i borilo se sa volovima na obližnjim pašnjacima. Ove priče dodaju misterioznu i romantičnu notu poseti ovom prelepom jezeru.
Nebeska Suza
Nebeska Suza, poznata i kao jezero Okruglica, jedno je od najlepših prirodnih blaga na planini Goliji. Ovo jezero se nalazi na nadmorskoj visini od 1495 metara, u predelu Velikih livada, u izvorišnom delu Jastrebovačke reke, i smešteno je na maloj travnatoj zaravni okruženoj gustim četinarskim šumama i golijskim pašnjacima.
Jezero je nastalo nakon zemljotresa u Rumuniji 1977. godine, kada je došlo do propadanja i urušavanja zemljišta, čime je stvoreno udubljenje koje se ispunilo vodom. Zbog svog specifičnog izgleda, meštani su mu dali naziv Nebeska Suza, jer gledano iz vazduha, podseća na suzu koja kao da je kanula sa neba. Interesantno je da jezero nema vidljivih pritoka, pa se pretpostavlja da ga pune podzemni izvori.
Nebeska Suza je popularna destinacija za ljubitelje prirode, planinare i fotografe. Pristup jezeru je moguć pešice ili terenskim vozilom, s obzirom da je zemljani put teško prohodan za obična putnička vozila. Jezero je udaljeno oko 1 km od puta Ivanjica – Bele Vode, i oko 29 km od Ivanjice.
Košaninova jezera
Košaninova jezera, poznata kao Veliko i Malo Košaninovo jezero, nalaze se na planini Goliji, u oblasti Jelak, na severnoj strani vrha Crepuljnik, na nadmorskoj visini od oko 900 metara. Ova jezera su dobila ime po znamenitom srpskom botaničaru Nedeljku Košaninu, koji je rođen u ovom kraju.
Veliko Košaninovo jezero je eliptičnog oblika, dugačko oko 180 metara i široko oko 100 metara. Okruženo je gustom šumom bukve, jele i smrče, dok su obodni delovi obrasli borovinom. Jezero je poznato po specifičnoj vegetaciji, uključujući biljku metlastu oštricu (Carex paniculata) koja formira velike i visoke busene. U rano proleće, prošlogodišnji listovi ove biljke polegnu, stvarajući izgled besprekornih sedišta, dok leti jezero izgleda kao livada zbog bujne vegetacije.
Malo Košaninovo jezero se nalazi zapadno od Velikog jezera, iza malog prevoja. Dugačko je oko 90 metara i dostiže dubinu od oko 7 metara. Posebno je zanimljivo po tome što se voda u njemu relativno brzo prazni, a zatim ponovo puni, zavisno od klimatskih uslova. Na osnovu istraživanja, utvrđeno je da je voda u donjem delu jezera slana, što doprinosi njegovoj jedinstvenosti.
Manastiri na Goliji
Golija je poznata ne samo po svojim prirodnim lepotama već i po bogatoj kulturno-istorijskoj baštini. Na njenim obroncima nalaze se neki od najznačajnijih manastira Srbije, uključujući manastir Studenicu, manastir Gradac i manastir Pridvorica. Ovi manastiri predstavljaju važne duhovne i kulturne centre, sa bogatom istorijom i izuzetnim primerima srednjovekovne arhitekture i umetnosti.
Manastir Studenica
Manastir Studenica, smešten na obroncima planine Golije, jedan je od najznačajnijih srpskih pravoslavnih manastira. Osnovan je 1186. godine od strane Stefana Nemanje, osnivača srpske srednjovekovne države. Manastir je poznat po svojoj izuzetnoj arhitekturi i bogatoj istoriji, a od 1986. godine nalazi se na UNESCO-vom spisku svetske kulturne baštine.
Manastir Gradac
Manastir Gradac, smešten na padinama planine Golije, jedna je od najznačajnijih zadužbina kraljice Jelene Anžujske, supruge kralja Uroša I. Izgrađen je između 1277. i 1282. godine, a nalazi se 21 kilometar severozapadno od Raške. Glavna crkva manastira, posvećena Blagovestima Presvete Bogorodice, pripada raškom stilu srpske arhitekture, ali sadrži i elemente gotičkog i romaničkog stila, što je posledica francuskog porekla kraljice Jelene.
Manastir Pridvorica
Manastir Pridvorica, smešten na 28 kilometara jugoistočno od Ivanjice, izgrađen je u 12. veku, u isto vreme kada i manastir Studenica. Posvećen je Preobraženju Gospodnjem i tipičan je predstavnik srednjovekovne raške škole. Crkva manastira je jednobrodna, jednokupolna građevina sa polukružnom apsidom na istoku, ukrašena frizom slepih arakada.
Skijanje na Goliji
Golija je izuzetna destinacija za ljubitelje zimskih sportova, zahvaljujući svom dugotrajnom snežnom pokrivaču koji traje i do pet meseci godišnje. Najpoznatiji ski centar na Goliji je Odvraćenica, smešten na nadmorskoj visini od 1744 metra. Ovaj centar raspolaže sa pet žičara i sedam ski staza različitih dužina, od 450 do 1100 metara. Staze su pogodne za skijaše svih nivoa, od početnika do iskusnih skijaša, a posebno je atraktivna staza Kula 5 namenjena obuci skijaša.
Ski centar Odvraćenica je opremljen modernom infrastrukturom, uključujući ski liftove tipa „sidro“ i „tanjir“, što omogućava ugodno skijanje i smanjuje vreme čekanja. Pored skijanja, posetioci mogu uživati i u drugim zimskim aktivnostima kao što su snowboarding, sankanje i vožnja motornim sankama. Ski liftovi rade svakodnevno tokom sezone, a cene ski pasa su vrlo pristupačne, čineći Goliju jednim od najpovoljnijih skijališta u Srbiji.
Planinarenje na Goliji
Golija je idealna destinacija za ljubitelje planinarenja zahvaljujući svojim prostranim šumama, prelepim vidikovcima i bogatom biodiverzitetu. Tokom planinarenja, posetioci će imati priliku da uživaju u netaknutoj prirodi Golije. Planina je dom za preko 100 različitih vrsta biljaka, uključujući lekovite biljke i gljive, kao i raznovrstan životinjski svet poput mrkih medveda, vukova i brojnih vrsta ptica. Evo nekoliko ključnih informacija koje će vam pomoći da isplanirate savršen planinarski izlet na ovu predivnu planinu.
Staze i rute
- Uspon na Jankov kamen: Ovo je najviši vrh Golije, smešten na nadmorskoj visini od 1833 metra. Staza do Jankovog kamena nudi spektakularne poglede na okolne planine kao što su Prokletije, Zlatar i Kopaonik
- Trek do Bojovog brda: Bojovo brdo je drugi najviši vrh Golije, na visini od 1748 metara. Staza je dugačka 9,6 kilometara sa savladanim usponom od 360 metara, pogodna za iskusne planinare
- Staza do Pašine česme: Sa nadmorskom visinom od 1725 metara, ova staza nudi izazovnu, ali izuzetno lepu šetnju kroz guste šume i predele bogate florom i faunom
